Edirne'nin Yaþadýðý Ýþgaller

Edirne'nin Yaþadýðý Ýþgaller -
Dört Ýþgal Dönemi





1361 yýlýnda fethedilen Edirne, 1829 Rus iþgaline dek 459 yýl
iþgal yaþamamýþtýr. 1829 Rus Ýþgaline gelene kadar gerçekleþen
tarihi olaylar silsilesi þu þekildedir:


Ýlk Rus Ýþgali Dönemi





Sultan III.Selim'den sonra tahta çýkan Sultan II.Mahmud'un
kararýyla, "Vakayi Hayriye - Hayýrlý Olay" olarak anýlan ve
Yeniçeri Ocaðý'nýn kaldýrýlmasýyla sonuçlanan olaydan sonra,
Osmanlý Ýmparatorluðu'nun yeni kurulan, daha yeterince
teþkilatlandýrýlamamýþ bir Ordu'yla neredeyse Ordusuz
denilebilecek bir döneminde, Ruslar bu zaafý deðerlendirip savaþ
ilan ederler ve ünlü 1828-1829 Osmanlý - Rus Savaþý böylece
baþlamýþ olur. Ýki yýl süren bu savaþta, 1828 yýlýndaki ilk Rus
saldýrýsý durdurulduysa da, 1829 yýlýndaki ikinci saldýrýlarýyla
Ruslar, Sadrazam Reþit Paþa yönetimindeki Osmanlý Ordusunu
yenilgiye uðratýrlar ve Edirne fetihten beri ilk kez iþgal yaþar.
Kent, savaþýn bitiminde Osmanlý Tarihinin en aðýr anlaþmalarýndan
birine tanýk olur.







Edirne Anlaþmasý





Osmanlý Ýmparatorluðu'nun Küçük Kaynarca Anlaþmasýndan sonra
imzaladýðý en aðýr anlaþmadýr. Önemli maddeleri özetle þunlardýr:

1. 
   Ruslar, aldýklarý topraklarý geri verecek, Prut Nehri sýnýr
   olmaya devam edecekti.
   
2. 
   Rus Ticaret Gemilerine boðazlardan geçiþ hakký tanýnacak, Rus
   uyruklular Osmanlý topraklarýnda serbestçe ticaret
   yapabileceklerdi.
   
3. 
   Eflak ve Boðdan'da Osmanlý Askeri bulunmayacaktý.
   
4. 
   Osmanlý Ýmparatorluðu 11.5 milyon duka altýn savaþ tazminatý
   ödeyecekti.
   

Ýkinci Rus Ýþgali Dönemi





Edirne'nin ikinci kez iþgali, halk arasýnda 93 Harbi olarak ta
bilinen 1877-78 Osmanlý - Rus Savaþý'na rastlar. Nisan 1877'de
baþlayan savaþ, irili ufaklý bir dizi çatýþmanýn ardýndan
Ruslarýn Edirne üzerine yürümesiyle geliþir. Bunun üzerine
Kentteki askeri birliklerin komutaný Ahmet Eyüp Paþa kenti
boþaltýr ve 20 Ocak 1878'de teslim olur. Savaþ, 31 Ocak 1878'de
Edirne'de barýþ ilkelerini saptayan bir anlaþmayla kesilir.
Savaþý sonuçlandýran asýl anlaþma ise 3 Mart 1878'de imzalanan
Ayestefanos Anlaþmasýdýr.

1903 yýlýndaki Bulgar Ýsyaný dýþýnda Edirne, 1877-78 savaþýný
izleyen yaklaþýk 30 yýlda savaþ görmedi, barýþ içinde yaþadý.







Bulgar Ýþgali - Üçüncü Ýþgal
Altýndaki Dönem





Edirne, üçüncü kez 1913'te iþgal edildi. 22 Eylül 1912'de
Bulgaristan, Romanya, Sýrbistan, Karadað ve Yunanistan
temsilcileri, Sofya'da toplanarak saldýrýya yönelik bir baðlaþma
anlaþmasý imzaladýlar. Baðlaþýklar, Ekim ayý ortalarýnda Osmanlý
Topraklarýna saldýrdýlar.

9 Ekim 1912'de de Bulgarlar'ýn Edirne saldýrýsý baþlar. Ünlü
Edirne Müdafii Þükrü Paþa'nýn örgütlediði Edirne Savunmasý, her
türlü yokluk ve yoksunluða raðmen altý aya yakýn sürer. 26 Mart
1913'te kent Bulgarlar'a teslim edilir.







Balkan Savaþý'ndan Tarihi bir
kesit : Hýdýrlýk Tabyasý





1877-78 Osmanlý-Rus Savaþý nedeniyle inþa edilen ve en son Balkan
Savaþlarýnda kullanýlan Tabyalarýn en büyüðü Hýdýrlýk
Tabyasý'dýr. Diðer önemli bir Tabya olarak Kýyýk Tabyasý Balkan
Savaþý Müzesi haline getirilmiþtir. Ancak tarihi açýdan Hýdýrlýk
Tabyasý daha büyük önem arzeder. Bu tabya; ünlü Edirne Savunmasý
sýrasýnda Komutan Þükrü Paþa'nýn karargah olarak kullandýðý ve
Edirne teslim olduðunda beyaz teslim bayraðý'nýn çekildiði tarihi
yer olarak bilinir.







Edirne Savunmasý ve Þükrü Paþa
Hakkýnda





Þükrü Paþa 1912-13 Balkan Savaþý sýrasýnda, Edirne'yi kendisinden
istenen süreden fazla Savunarak düþmanýn Ýstanbul'a geçmesini
önleyen ünlü bir kahramandýr. Edirne büyük acýlar ve yoksulluklar
içinde 155 gün düþmana karþý, onun Komutanlýðýnda savunulmuþ ve
kendisine Edirne Müdafii adý verilmiþtir. Ancak 5 aylýk savunma
sonunda, 26 Mart 1913 günü, biraz da Edirne'nin Ata yadigarý ünlü
Selimiye Camisi gibi mukaddes mekanlarýnýn, top atýþlarýyla yok
edilmesini engellemek amacýyla,teslim olmayý kabul ederek
kýlýcýný Bulgar komutaný General Ývankov'a teslim etmiþtir. Ne
var ki bu savunmada gösterdiði kahramanlýk nedeniyle Kendisine
hayran olan ve saygý duyan Bulgar Kralý Çar Ferdinand, Kýlýcý
Þükrü Paþa'ya Edirne'de iade etmiþ ve barýþ yapýlana kadar Paþayý
bir esir gibi deðil misafir gibi aðýrlamýþtýr.

Þükrü Paþa 1857 Erzurum doðumludur. Almanya'da dört yýl eðitim
görmüþ olup, Almanca, Ýngilizce ve Fransýzca bilmekteydi. Harbiye
ve Darüþþafaka Okullarýnda balistik ve matematik öðretmenliði de
yapan Þükrü Paþa Edirne'ye topçu komutaný olarak tayin edilmiþti.
Tuðgenerallikten Orgeneralliðe kadar süren görevini Edirne'de
yaptý. Savaþ yýllarýnýn olumsuz koþullarý nedediyle yakalandýðý
siyatik hastalýðýný tedavi için gittiði Bursa Kaplýcalarýnda
zatürre oldu ve bu hastalýk nedeniyle Ýstanbul'da 5 Haziran
1916'da vefat etti. Mezarý önceleri Merkez Efendi Mezarýndayken
yakýn zamanda adýna yapýlan Þükrü Paþa Anýtý'na getirilmiþtir."

30 Mart 1913'te imzalanan Londra Barýþ Anlaþmasý ile, Türkiye -
Bulgaristan sýnýrý Midye - Enez Hattý olarak belirlendi.







Bulgar Ýþgalinin Sona Ermesi





Böylece Edirne, Bulgaristan'a terkedilmiþ oldu. Balkan Savaþý
neticesinde Osmanlý Ýmparatorluðu'ndan elde ettikleri topraklarý
paylaþamayan Balkan Devletleri, yeniden, bu kez aralarýnda
savaþmaya baþladýlar. Bulgaristan, bir süre sonra Romanya ve
Sýrbistan'ýn saldýrýsýna uðrayýnca, Edirne'yi boþaltmak zorunda
kaldý. Bundan yararlanan Osmanlý Hükümeti harekete geçti ve Enver
Paþa komutasýndaki birliklerimiz 21 Temmuz 1913'te Edirne'yi
iþgalden kurtardý. 29 Eylül 1913'te imzalanan Ýstanbul
Anlaþmasýyla da fiili durum resmiyet kazandý.







Edirne'nin Son Ýþgali





Edirne, I. Dünya Savaþý'nýn bitimiyle birlikte bir baþka önemli
geliþmeye tanýk oldu. Yunanlýlar'ýn Mondros Mütarekesini izleyen
günlerde Anadolu ve Trakya'da baþlattýklarý iþgal hareketleri 25
Temmuz 1920'de Edirne ve tüm Doðu Trakya'nýn istila edilmesiyle
sonuçlandý. Edirne, son defa yaklaþýk iki yýlý aþkýn bir süre
Yunan iþgali altýnda kaldý.







Edirne'nin Kurtuluþu





Kuvvay-ý Milliye'nin gösterdiði güçlü direniþ ve Yunanlýlarý
Sakarya'da uðrattýðýmýz aðýr yenilgi, Ýtilaf Devletlerini 1922
yýlý içinde tutum deðiþikliðine zorladý. Nitekim Mart 1922'de
toplanan Paris Konferansý, Edirne ve Kýrklareli dýþýnda, bütün
Doðu Trakya'nýn bize geri verilmesini önermiþti. Doðal olarak Ata
yadigarý Edirnemizin iþgal altýndaki durumunun devamýný öngören
bu tasarý, Ankara Hükümetince reddedildi.

Edirne'nin kaderi, Büyük Taarruz'un zaferle sonuçlanmasýyla
deðiþmeye baþladý. 11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesine
göre Yunanlýlar Karaaðaç'ta içinde olmak üzere Meriç'in batýsýna
dek bütün Doðu Trakya'dan çekilecek, yerlerine geçen itilaf
birlikleri bu bölgeyi, en çok bir ay içinde Türk Birliklerine
býrakacaklardý.






Mudanya Mütarekesi, 14 Ekim 1922'den baþlayarak yürürlüðe girdi.
25 Kasým 1922'de birliklerimiz Edirne'ye ayak bastý. Lozan
Konferansý uyarýnca, Karaaðaç Nahiyesi ile Ýstasyonunun 15 Eylül
1923'te boþaltýlmasýndan sonra, Trakya tam olarak iþgalden
kurtulmuþ oldu ve bugünkü sýnýrlarýmýza ulaþýldý. Tarihinde yeni
bir sayfa baþlayan Edirne, böylece Türkiye Cumhuriyeti'nin sýnýr
kenti, serhad þehri oldu.



Alýntýdýr....

yok bide alýntý olmiyacaktý :D